وزیر خارجه ایران در مصاحبه‌ای با رسانه بریتانیایی فایننشال‌تایمز، ایده‌ای برای حمایت از برجام از سوی ایالات متحده آمریکا مطرح کرد که عملا حل مشکل را به خود مشکل واگذار می‌کند. حسین امیرعبداللهیان در این مصاحبه گفت: «تضمین حقوقی و قانونی نیز برای ما مهم است. طرف آمریکایی از طریق واسطه اتحادیه اروپا به ما در non-paper‌ها و پیام‌هایی که ارسال می‌کند، تأکید می‌کند که به هیچ وجه قادر نیست این توافق را در کنگره به تصویب برساند. برای ما تضمین قانونی طرف آمریکایی و طرف غربی هم مهم است. من حتی به همکارم آقای دکتر باقری گفتم در مذاکرات می‌توانند به طرف‌های غربی بگویند اگر نمی‌توانید به صورت قانونی در مجلس خود این توافق را به تصویب برسانید، حداقل پارلمان کشورتان یا رئیس پارلمان‌های کشورهایی که طرف مذاکرات برجامی ما هستند می‌توانند در یک بیانیه سیاسی پایبندی خود را به این توافق و به بازگشت به اجرای توافق برجام اعلام کنند». اشاره امیرعبداللهیان به صدور بیانیه سیاسی از سوی پارلمان‌ها، عملا به این معناست که کنگره آمریکا در حمایت از برجام بیانیه صادر کند. این پیشنهاد برای اقدام کنگره در حمایت از برجام در حالی مطرح می‌شود که در صحنه داخلی ایالات متحده آمریکا، کنگره خود یکی از موانع حل مسائل با ایران و پیشبرد برجام بوده و هست و در واقع، هر دو رئیس‌جمهور دموکرات که درگیر مذاکره با ایران بوده‌اند، یعنی باراک اوباما در زمان امضای برجام و جو بایدن در دوران فعلی، بخشی از تلاش خود را صرف پیشبرد ماجرا بدون حضور کنگره و بلکه دورزدن کنگره کرده‌اند و بخش مهمی از ملاحظات و محدودیت‌های آنان در این روند، به مخالفت‌ها و چالش‌هایی مربوط بوده که کنگره به صورت بالقوه و بالفعل بر سر راه مذاکرات ایجاد می‌کرده است. از سوی دیگر این درخواست برای حمایت پارلمان‌ها از برجام در حالی است که پارلمان ایران، یعنی مجلس شورای اسلامی، اواخر سال ۹۹ قانونی را به عنوان حمایت از برنامه هسته‌ای ایران از تصویب گذراند که همان زمان، برجام را تا آستانه فروپاشی پیش برد و بعدتر نیز اگرچه با توافق دولت حسن روحانی با آژانس، شانس احیای برجام حفظ شد اما مصوبه مجلس یکی از موانع جدی بر سر راه تصمیمات ایران در مسیر احیای برجام بوده است.
 تلاش برای شبیه‌سازی  ماشه  در  مجلس  ایران
از سوی دیگر و در همین مصاحبه امیرعبداللهیان از ایده‌ای در مجلس ایران خبر داد که مدل سازوکار معروف به ماشه را برای ایران شبیه‌سازی خواهد کرد. او در ادامه صحبت‌های خود درباره مسئله تضمین تشریح کرد: «من در جلسه هفته گذشته در پارلمان دیدم که برخی از نمایندگان مجلس ما ایده‌ای را دنبال می‌کنند که می‌بایست مجلس، قانونی را تصویب کند که این بار اگر هریک از طرفین برجام از تعهدات خود خارج شدند، ما بتوانیم بر اساس یک مدل از مکانیسم ماشه بلافاصله به غنی‌سازی برگردیم آن هم در هر سطحی که مجلس، دولت را به آن موظف خواهد کرد». وزیر خارجه ایران البته به صراحت از چالش‌های حاصل از چنین طرحی گفت اما آن را به عنوان نکته‌ای مطرح کرد که طرف مقابل باید به آن توجه کند: «این امر می‌تواند پیچیدگی‌هایی را ایجاد کند. لذا به نفع طرف‌های مقابل است که در موضوع تضمین، واقع‌بینانه عمل کنند و بر مبنای حقوق بین‌الملل ابتکارات و اقداماتی را روی میز قرار دهند».
 همچنان  چالش  با  تضمین
در این گفت‌وگو امیرعبداللهیان بار دیگر چالش ایران با مسئله اعتماد به ایالات متحده و نیاز به تضمین در این زمینه را مطرح کرد. او تصریح کرد: «بخشی که مربوط به تعهدات طرف ایرانی است، مثل یک فرمول ریاضی روشن است. کاملا مشخص است که ما چه اقداماتی را باید انجام دهیم و چگونه این اقدامات ما راستی‌آزمایی خواهد شد. این امر از طریق IAEA خواهد بود؛ بنابراین طرف مقابل می‌تواند نگرانی نداشته باشد ولی ما همچنان نگرانیم. اول از همه نگران تضمین هستیم. طرف آمریکایی هنوز تضمین محکمی را به ما ارائه نمی‌دهد. حتی برخلاف حقوق بین‌الملل آقای راب مالی اعلام می‌کند که ما نمی‌توانیم متعهد شویم که دولت بعدی آمریکا بر تعهداتی که ما خود را ملزم به اجرای آن می‌دانیم، باقی بماند. شما می‌دانید این خلاف حقوق بین‌الملل است. این مغایر با حقوق مسلم درج‌شده در متون شناخته‌شده حقوقی بین‌المللی است». وی افزود: «بر مبنای حقوق بین‌الملل حتی اگر در یک کشور یک دولت شورشی یا کودتا بر سر کار بیاید، آن دولت موظف است به تعهدات بین‌المللی دولت و دولت‌های قبلی آن کشور پایبند باشد؛ بنابراین اصلا برای ما قابل قبول نیست که طرف آمریکایی بگوید توافقی با شما می‌کنیم که اعتبار آن حداکثر تا پایان کار این دولت است. آنها می‌گویند حتی برای اعتبار آن تا پایان کار این دولت هم یک‌سری شروط، حاشیه‌ها و محدودیت‌ها وجود دارد. اما با همه اینها ما در میز مذاکره پیشرفت‌هایی داشته‌ایم و امیدوار هستم این پیشرفت‌ها منجر به یک توافق خوب شود. برای رسیدن به این توافق خوب، واقع‌بینی طرف غربی می‌تواند تعیین‌کننده باشد». وزیر خارجه ایران در بخش دیگری از صحبت‌های خود بر خواسته اصلی ایران در این زمینه تأکید کرد: «توافق خوب از نظر ما باید همه تحریم‌هایی را که در سال ۲۰۱۵ برای برداشته‌شدن آنها توافق صورت گرفت و به JCPOA موسوم شد، شامل شود. امروز که ما داریم با هم صحبت می‌کنیم پیشرفت‌هایی در مذاکرات حاصل شده اما همه آنچه باید ذیل برجام به آن برسیم محقق نشده است».
 پاسخ  ایران  به  درخواست مذاکره  مستقیم  آمریکا
وزیر خارجه ایران همچنین بار دیگر درباره موضوع مذاکره مستقیم با ایالات متحده به تبیین موضع خود و دولت متبوعش پرداخت: «آمریکایی‌ها پیام‌های زیادی را به ما می‌دهند برای اینکه با ما مستقیما گفت‌وگو کنند. آخرین پاسخ ما به آمریکایی‌ها و واسطه‌هایی که آمده بودند این بود که هر گونه گفت‌وگو، تماس و مذاکره با آمریکا برای دولت من هزینه بسیار سنگینی خواهد داشت. ما حاضر نیستیم بدون اینکه یک چشم‌انداز روشن و قوی برای رسیدن به یک توافق خوب با تضمین پایدار در مقابلمان قرار داشته باشد، وارد پروسه مذاکره مستقیم با آمریکا شویم. ما از طریق واسطه‌ها به آمریکایی‌ها گفتیم که اگر نیت واقعی دارید، قبل از هرگونه گفت‌وگو و تماسی می‌بایست چند اقدام عملی بر روی زمین انجام دهید آن هم چند ابتکار عملی و محسوس؛ مثلا بخشی از پول‌های بلوکه‌شده ما نزد بانک‌های خارجی، آزاد شود و یا اینکه بخش‌هایی از تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال می‌شود، با یک فرمان اجرائی رئیس‌جمهور صرفا به نشانه حسن نیت لغو شود تا ما باور کنیم حرف‌هایی که آمریکایی‌ها می‌زنند قابلیت اجرا دارد و آنها برای اجرای آن اراده جدی دارند».

کارت ویزیت الکترونیکی

شکست اصلاح‌طلبان در انتخابات‌های اخیر و عدم‌حضور آنها در دولت و مجلس باعث شده است، سران این جناح سیاسی به فکر بازسازی تشکیلاتی خود و تلاش برای بازگشت به قدرت باشند. بر همین مبنا در ماه گذشته شاهد انتشار خبرهایی پیرامون برگزاری جلسات مختلف میان سیدمحمد خاتمی، حسن روحانی، سیدحسن خمینی و علی‌اکبر ناطق‌نوری با یکدیگر بوده‌ایم.
 
با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم و مجلس یازدهم در دو سال گذشته عملا اصلاح‌طلبان بسیاری کرسی‌های سیاسی خود در حاکمیت را از دست داده‌اند و این روزها کاملا خانه‌نشین شده‌اند. شکست اصلاح‌طلبان در انتخابات‌های اخیر و عدم‌حضور آنها در دولت و مجلس باعث شده است، سران این جناح سیاسی به فکر بازسازی تشکیلاتی خود و تلاش برای بازگشت به قدرت باشند. بر همین مبنا در ماه گذشته شاهد انتشار خبرهایی پیرامون برگزاری جلسات مختلف میان سیدمحمد خاتمی، حسن روحانی، سیدحسن خمینی و علی‌اکبر ناطق‌نوری با یکدیگر بوده‌ایم.

برای پیگیری صحت و سقم این اخبار ماه گذشته در شماره‌ 28 دی‌ماه 1400 «فرهیختگان» گفت‌وگویی داشتیم با جواد امام، مدیرعامل بنیاد باران و از چهره‌های نزدیک به خاتمی. امام در این مصاحبه اظهار داشت، جلسات برگزار شده با حضور این افراد تشکیلاتی نیست و در آنها هیچ صحبتی درمورد انتخابات‌های آینده و... صورت نگرفته است، چندی بعد نیز کامبیز مهدی‌زاده داماد روحانی در مصاحبه‌ای ضمن تایید اصل برگزاری جلسات گفت، جلسه  میان ناطق‌نوری، خاتمی و سیدحسن خمینی و روحانی با دعوت حسن خمینی برگزار شده است. مهدی‌زاده همچنین اظهار داشت این جلسه از قبل برنامه‌ریزی شده نبود، چون این‌گونه دیدارها بین افراد روتین و عادی است.

 اما در نقطه‌ مقابل اظهارات فوق سخنان محمود علیزاده‌طباطبایی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، نشان می‌دهد جلسات برگزارشده میان روسای‌جمهور سابق و اسبق کشور با رئیس مجلس پنجم و سایر چهره‌های اصلاح‌طلب صرفا یک «دیدار روتین و عادی» و «غیرتشکیلاتی» نبوده است و در آن موضوعات مهم‌تری مورد بحث طرفین قرار گرفته است. در همین راستا علیزاده‌طباطبایی در مصاحبه‌ اخیر خود ضمن اشاره به دیدارهای مشترک برگزار شده، خبر از تلاش اصلاح‌طلبان برای تشکیل دولت در سایه داد. علیزاده‌طباطبایی هدف از تشکیل دولت در سایه را تلاش اصلاح‌طلبان برای گرفتن قدرت از دست گروهی که بر سر کار است، عنوان کرد و افزود که سران اصلاحات می‌خواهند جمهوریت نظام را احیا کنند. آنطور که از صحبت‌های علیزاده‌طباطبایی و سایر کنشگران اصلاح‌طلب قابل استنباط است، به‌نظر می‌رسد این جلسات همچنان ادامه‌دار خواهد بود. در ادامه‌ گزارش امروز «فرهیختگان» مواضع غیرمنطقی اصلاح‌طلبان در تخریب عملکرد دولت سیزدهم را مورد بررسی قرار داده و چرایی چنین کنش رادیکالی را پاسخ خواهیم داد.

به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین اهداف جلسات برگزارشده میان خاتمی، روحانی، ناطق‌نوری و سیدحسن خمینی، بازسازی احزاب اصلاح‌طلب و تلاش برای پیروزی نمایندگان این جناح سیاسی در انتخابات‌های مهم پیش‌رو باشد. اما رسیدن به این اهداف برای اصلاح‌طلبان در شرایط کنونی کاری بسیار سخت و تقریبا ناشدنی است، زیرا در سالیان گذشته به‌دلیل عملکرد نامناسب نمایندگان آنها در دولت روحانی و مجلس دهم سرمایه اجتماعی این جناح سیاسی به‌طرز چشم‌گیری کاهش پیدا کرده است و به‌دلیل همین کاهش سرمایه نیز در انتخابات‌های اخیر ریاست‌جمهوری سیزدهم و مجلس دهم، اصلاح‌طلبان نتوانستند پیروز انتخابات باشند تا در عرض کمتر از دو سال اکثر کرسی‌های خود در نهادهای انتخابی حاکمیت را از دست بدهند، اگرچه برخی از چهره‌های رادیکال اصلاح‌طلب ردصلاحیت‌های گسترده شورای نگهبان را عامل اصلی عدم‌حضور چهره‌های اصلاح‌طلب در نهادهای انتخابی حاکمیت می‌دانند، اما به‌نظر می‌رسد برخلاف چنین گزاره‌ای حتی اگر اصلاح‌طلبان با تمامی گزینه‌های خود در انتخابات شرکت می‌کردند باز هم آنها نمی‌توانستند اعتماد عمومی مردم را جلب کنند. در تایید این مساله می‌توان به انتخابات ششمین دوره  شوراهای اسلامی شهر و روستا اشاره کرد، در بررسی صلاحیت کاندیداهای این  انتخابات، نظارت استصوابی شورای نگهبان هیچ  نقشی نداشت و اصلاح‌طلبان نیز در تهران و برخی دیگر از شهرهای بزرگ لیست ارائه دادند، اما در نهایت بعد از برگزاری انتخابات لیست اصلاح‌طلبان به‌طور کامل شکست خورد در این دوره حتی چهره‌هایی مانند مجید فراهانی، الهام فخاری، محمد سالاری، افشین حبیب‌زاده، علی اعطا و محمد علیخانی که پیش از این نیز چهارسال قبل با رای مردم وارد دوره پنجم شورای اسلامی  شهر تهران شده بودند، در انتخابات شورای شهر ششم هیچ کدام نتوانستند حتی به میزان نیمی از آرای دوره قبل خود، رای کسب کنند.

با توجه به موارد گفته‌شده در چنین شرایطی که اصلاح‌طلبان با بحران بزرگ از دست رفتن سرمایه‌ اجتماعی روبه‌رو هستند، آنها برای احیای این سرمایه در کوتاه‌مدت بیش از هر پارامتری روی شکست ایده‌های حکمرانی دولت رئیسی در بین اذهان عمومی جامعه  حساب باز کرده‌اند، چون تنها در این صورت است که آنها می‌توانند به بازگشت در قدرت امیدوار باشند، اصلاح‌طلبان تا به این جای کار  زیاد نمی‌توانند بر شکست ایده‌های حکمرانی دولت رئیسی حساب باز کنند، زیرا بنابر آمارهای موجود و نظر کارشناسان مختلف، عملکرد دولت سیزدهم در بسیاری از ابعاد سیاست داخلی و سیاست خارجه از عملکرد چند ماه آخر دولت روحانی موفق‌تر بوده است، علاوه‌‌بر این مورد، حضور رئیس‌جمهور و سایر اعضای کابینه در میان مردم و شنیدن مستقیم و بدون واسطه مطالبات مردم توسط آنها، به‌ویژه پس از بحران‌های مختلف مانند سیل استان کرمان، زلزله‌ اندیکا و... باعث شده است تا حد قابل قبولی تصویری مطلوب از دولت رئیسی در بین افکار عمومی جامعه شکل بگیرد که خود این موضوع بزرگ‌ترین دستاورد دولت سیزدهم تا به الان بوده است. با توجه به مواردی که ذکر کردیم عملا تا به این‌جا اصلاح‌طلبان برای احیای چهره‌ خود در جامعه، نمی‌توانند روی شکست ایده‌های حکمرانی دولت رئیسی حساب باز کنند، مگر اینکه دستاوردهای چند ماه اخیر دولت سیزدهم به‌وسیله‌ رسانه‌ها با تخریب و وارونه‌نمایی در بین افکار عمومی جامعه خدشه‌دار شود. تخریب دستاوردهای دولت دقیقا همان چیزی است که ما طی این مدت در میان چهره‌ها و رسانه‌های اصلاح‌طلب شاهدش بوده‌ایم که در ادامه به بررسی دقیق‌تر این خط تخریبی خواهیم پرداخت.

  فرمان اول، تخریب دولت رئیسی با حمله به دستاوردها

به‌نظر می‌رسد یکی از دم‌دستی‌‌ترین و کم‌هزینه‌ترین اقدامات این جمع احتمالا موسوم به «دولت در سایه»، زیرسوال بردن یا حمله به دستاوردهای دولت سیزدهم باشد؛ روشی که برای بازگشت دوباره به عرصه سیاست ایران شاید بی‌دردسرترین راه پیش‌روی این افراد محسوب شود. برای برداشتن نخستین گام در این راه نیز لازم نیست به‌صورت شفاف و با پذیرش مسئولیت حمله، اقدام کرد. کافی است رسانه‌های همسو که وفاداری خود را درطول هشت سال مدیریت ناکارآمد دولت‌های یازدهم و دوازدهم بر کشور ثابت کرده‌اند، شروع‌کننده باشند؛ شروع‌کننده فرآیندی که با زیرسوال بردن اقداماتی ازجمله سفرهای متعدد استانی کابینه، گفت‌وگوی بی‌واسطه چندباره مسئولان دولتی با مردم، تغییر رویکردهای جدی در سیاست خارجه ازجمله برداشته شدن تمرکز دستگاه دیپلماسی از مذاکرات هسته‌ای و افزایش سطح ارتباطات با  شرق، می‌تواند به جلوگیری از افزایش اقبال عمومی درنتیجه عملکرد رئیسی و کابینه دولت سیزدهم، امیدوار باشد. در ساده‌ به‌نظر رسیدن عملیاتی کردن این روش شکی نیست اما زمان آغاز درپیش‌گرفتن روش مورد اشاره است که وجه‌تمایزی میان افراد باتجربه و ناپخته در سیاست‌ورزی خواهد بود.

الف. حمله به سفرهای استانی با نمایشی عنوان کردن رویکردهای مردمی

باگذشت کم‌تر از 6 ماه از آغاز به‌کار دولت سیزدهم به ریاست سیدابراهیم رئیسی، تغییر رویکرد دولت در بسیاری از حوزه‌های حکمرانی، جدی و غیرقابل‌چشم‌پوشی بوده است. یکی از جدی‌ترین تغییر رویکردها، ایجاد تحول در نحوه تعامل مردم و اعضای هیات دولت است که نمونه آن را در سفرهای استانی رئیس‌جمهور، وزرا و معاونا‌ن‌شان به نقاط مختلف ایران شاهد هستیم. تغییر رویکردی که به‌دنبال خود، عمق کم‌توجهی دولت‌ قبل نسبت به این ظرفیت اجتماعی را نشان می‌دهد. در این موقعیت، حامیان دولت قبل، با عملیات‌های رسانه‌ای جسته‌وگریخته‌شان در این حدود 6 ماهی که سفرها در جریان است، سعی داشته‌اند دستاورد این ارتباط مستقیم اعضای دولت با مردم را کم‌اهمیت و سفرهای استانی را نمایشی جلوه دهند. شاهد مثال غلط بودن محاسبات حامیان روحانی، 16 برابر شدن حجم نامه‌های مردمی تحویل شده به دولت در این سفرهاست که همزمان با اینکه نشان‌دهنده حجم زیاد مشکلات معیشتی مردم این مناطق است، نشان از امیدوارتر شدن جامعه نسبت به شنیده شدن صدایشان توسط مسئولان دولت سیزدهم دارد.

ب. عملیات رسانه‌ای ایجاد تشکیک در دستاوردهای عرصه دیپلماسی

از دیگر حوزه‌هایی که رسانه‌های حامی سیاست‌های دولت روحانی به‌طور جدی در آن فعالیت مطالبه‌گرانه و نقادانه دارند، حوزه سیاست خارجی است. جایی که دولت رئیسی، سیاست‌های خود را متفاوت از دولت قبل اعلام کرده است که محورهای آن «توجه بیش‌ازپیش به ظرفیت کشورهای همسایه‌ در کم‌‌اثرکردن تحریم‌ها»، «فعال کردن ظرفیت‌های تعامل با شرق» و «حذف تمرکزی»  هستند که پیش از آن بر مذاکره با غرب بر سر مسائل هسته‌ای ایران وجود داشت. درباره ایده توجه بیش‌ازپیش به کشورهای همسایه که یکی از موارد مورد تاکید منتقدان سیاست‌های دولت روحانی در سیاست خارجی بوده است، همواره شاهد بهانه‌هایی بوده‌ایم که کم‌کاری‌های موجود در این حوزه را تماما متوجه آثار تحریم‌های آمریکا، اجرایی نکردن لوایح سازمان FATF توسط ایران و به‌نتیجه نرسیدن برجام می‌دانستند. درصورتی‌که در مدت حدودا پنج‌ماهه فعالیت‌های دولت سیزدهم، بدون آنکه تحریم‌های آمریکا کم‌تر شود، لوایح سازمان اف‌ای‌تی‌اف پذیرفته شود یا مذاکرات وین به نتیجه نهایی برسد، شاهد افزایش سطح تبادلات و یا نقشه‌راه‌‌های عملیاتی جهت افزایش سطح ارتباطات میان ایران و کشورهای همسایه بوده‌ایم. علاوه‌بر این در همان هفته‌های ابتدایی آغاز به‌کار دولت رئیسی بود که بعد از ایجاد ارتباطاتی میان ایران و کشورهای آسیایی که نشان از تغییر رویکرد جدی دولت سیزدهم در سیاست‌ خارجی بود، شاهد پذیرش درخواست عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای با موافقت اعضای این سازمان بودیم؛ اتفاقی که با عملیات گسترده رسانه‌‌های اصلاح‌طلب برای ثبت این دستاورد به نام دولت روحانی همراه بود. رسانه‌هایی که پیش از آن و در دولت دوازدهم، مانع اصلی پذیرش عضویت کامل ایران در این سازمان را مسائلی ازجمله تصویب نشدن لوایح سازمان اف‌ای‌تی‌اف می‌دانستند. مورد دیگری که رسانه‌های حامی رویکردهای دولت حسن روحانی در سیاست خارجی در آن عملیات‌های مشترک و متعددی داشتند، درباره افزایش سطح ارتباطات ایران با چین و روسیه بود. در این مورد برخلاف موضوع اجلاس شانگهای که بخش اعظم فعالیت‌های تخریبی از سوی رسانه‌ها مشاهده می‌شد، شاهد فعالیت‌های واضح، پررنگ و متعدد چهره‌های اصلاح‌طلب حامی دولت‌ روحانی بودیم. فعالیت‌هایی که وجه تخریبی و رویکرد کنایه‌محورشان به‌صورت آشکاری بر وجه دلسوزانه و منطقی آن غالب بود. قصد ایران برای افزایش سطح تبادلات اقتصادی با روسیه و چین خود را در آغاز عملیاتی شدن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در سفر وزیر امور خارجه به این کشور، و تفاهمات صورت‌گرفته میان رئیسی و پوتین در سفر مهم رئیس‌جمهورمان به روسیه نشان داد. تفاهماتی که یکی از آنها، تسریع فرآیند تکمیل راهگذر شمال‌- جنوب بود که درصورت تکمیل، به یکی از تاریخی‌ترین دستاوردها در روابط میان ایران و روسیه تبدیل خواهد شد. چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب به‌قدری در حمله به سفر مهم رئیسی به مسکو فعالیت رسانه‌‌ای داشتند که گویی مواردی ازجمله چیدمان سالن استقبال و نحوه نشستن رئیس‌جمهور روسیه برایشان اصل است تا مواردی که در دیدار سه‌ساعته میان روسای جمهور دو کشور درباره لزوم افزایش تبادلات تجاری دو کشور مطرح شد. همه اینها نشان از آن دارد که درحال‌حاضر جدی‌ترین هدف اتاق فکر حامیان روحانی، زیرسوال بردن دستاوردهای دولت رئیسی در این حوزه است. نتیجه زیرسوال بردن دستاوردها و اقدامات دولت سیزدهم هم ایجاد حس ناامیدی در جامعه نسبت به آینده خواهد بود که به‌نظر می‌رسد تنها امید حامیان روحانی برای بازگشت به عرصه قدرت نیز غلبه پیدا کردن این حس ناامیدی در میان مردم نسبت به عملکرد دولت مستقر است.

  چرا اصلاحات در موقعیت جنگ نیست

اصلاح‌طلبان که برای حفظ سرمایه اجتماعی خود در زمان ریاست‌جمهوری روحانی رویکرد عبور از او را در پیش گرفته بودند و برای فاصله گرفتن از او، روحانی را رئیس‌جمهوری غیراصلاح‌طلب می‌خواندند در رویکردی متناقض با سیاست پیشین خود در دوران پساانتخاباتی، پروتکل‌های یارگیری خود را برای آغاز جنگ علیه دولت طوری تعیین کرده‌اند که می‌توانند چهره‌هایی همچون ناطق، روحانی و خاتمی را با هم بپذیرند. سیاست متناقض اصلاح‌طلبان در تعامل با دولت روحانی اما پاشنه‌آشیلی برای کنش جنگ‌طلبانه اصلاح‌طلبان است؛ چراکه اصلاح‌طلبان در شرایط فعلی نیز با چالش سرمایه اجتماعی مواجهند و حافظه تاریخی مردم نیز آنقدر ضعیف نیست که دوران 8ساله دولت روحانی را که هنوز چندماه نیست به پایان رسیده، فراموش کرده باشند.

مدیریت نامطلوب دولت روحانی در کلان مسائل کشور گزاره ناکارآمدی این دولت را آنقدر در ذهن مردم پررنگ کرده است که این اجازه را به اصلاح‌طلبان نمی‌دهد در بازه‌ای چندماهه نقش منتقد و مطالبه‌گر را به‌خود بگیرند.

اصلاح‌طلبان که با دوقطبی‌سازی حول منافع ملی، سیاست خارجه و مذاکره با آمریکا را به‌عنوان برگ‌برنده پیروزی خود در انتخابات92 انتخاب کردند، سال96 نیز با تکرار حمایت خود که خاتمی رسما آن را اعلام کرد سرمایه اجتماعی خود را برای پیروزی در انتخابات دراختیار روحانی قرار داده و بیشترین چسبندگی را با دولت روحانی ایجاد کردند؛ چسبندگی‌ای که جلسات اخیر این طیف با حضور روحانی آن را تشدید کرده است. روحانی اما با بدترین شیوه ممکن با این سرمایه اجتماعی برخورد کرد و آن را سوزاند.

روحانی با محور قرار دادن سیاست خارجه و محدود کردن سیاست خارجه به مذاکره با آمریکا، جزئی‌ترین مسائل کشور را نیز معطل به نتیجه رسیدن برجام قرار داد. درنتیجه با شکست برجام روحانی نتوانست ایده جدیدی برای مدیریت کلان مسائل کشور ارائه دهد و درنتیجه در میدان‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی با بحران مواجه شد. افزایش حدود 1000درصدی قیمت دلار تا سال99 و به تبع آن ایجاد تورم در قیمت سایر کالاها، بروز چندین بحران اجتماعی ازجمله اعتراضات مردمی آبان98 در واکنش به افزایش یکباره قیمت بنزین، ناتوانی در تامین واکسن و بالا رفتن آمار فوتی‌های ناشی از کرونا تا 700نفر برخی از نمونه‌های سوءمدیریت در دولت روحانی است که مردم تاثیر آن را به‌طور مستقیم در زندگی خود احساس کردند.  

ناتوانی در مدیریت بحران زمانی که با بهانه‌جویی‌هایی همچون تحریم و عدم پیوستن ایران به  FATFاز جانب دولتمردان و نیز برخی اصلاح‌طلبان پاسخ داده می‌شد، این گزاره را که دولت اصلاح‌طلب روحانی ایده جایگزینی برای مدیریت کشور ندارد در ذهن مردم تشدید کرده و بر موج ناامیدی مردم از آنها می‌افزود.

نکته دیگری که مانع بهره‌برداری اصلاح‌طلبان از ایجاد جنگ روانی علیه دولت می‌شود این است که آنچه آنها برای تخریب انتخاب کرده‌اند اتفاقا نقاط‌قوت دولت سیزدهم است.

مورد انتقاد شدید قراردادن بازدیدهای میدانی رئیسی و کاریکاتور کشیدن درمورد آن درحالی که این بازدیدها با واکنش‌های مثبت مردم مواجه شده و سرمایه اجتماعی رئیسی را افزایش داده است، خیلی نمی‌تواند دستاوردی برای اصلاح‌طلبان فراهم کند، آن‌هم در شرایطی که تصاویر رئیس‌جمهور منتخب اصلاحات یعنی روحانی به‌جای حضور در میدان، در تفریحات زمستانی منتشر می‌شد و اخبار سفرهای توریستی او به جزایر جنوبی در بحبوحه بحران سیل در کشور بازنشر می‌شد.

اصلاح‌طلبان که جهان را صرفا در غرب خلاصه کرده بودند و دستاوردی از این نگاه نداشتند، همچنین درحالی رویکرد نگاه به شرق دولت سیزدهم را زیرسوال می‌برند که این دولت توانسته دستاوردهای خوبی از این رویکرد کسب کند. پیوستن به اجلاس شانگهای و گسترش روابط تجاری با کشورهای شرقی ازجمله چین تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور داشته، توانسته میزان درآمدهای نفتی ایران را افزایش دهد.

در مذاکرات وین نیز ایران توانسته با جهت‌دادن به مسیر مذاکرات مطالبات بحق ایران در حوزه رفع تحریم و ارائه تضمین را به محور مذاکرات تبدیل کند. این درحالی است که مذاکرات برجامی در دوره روحانی صرفا فعالیت‌های هسته‌ای ایران را اصل قرار داده بود و درمقابل بدعهدی سایر طرف‌ها، عامل بازدارنده قوی‌ای را پیش‌بینی نکرده بود. درنهایت خروج ترامپ از برجام، وهن بودن گزاره‌هایی همچون «امضای کری تضمین است» را به اثبات رساند.

عملکرد قابل‌قبول دولت سیزدهم در چندماهه ابتدایی آغازبه‌کار خود از یک‌سو و سوءمدیریت دولت روحانی در طرف مقابل باعث شده اصلاح‌طلبان که چسبندگی کامل با دولت‌های یازدهم و دوازدهم دارند، نتوانند برگ‌برنده‌ای برای تقابل با دولت بیابند.

آشنایی با شماره مجازی با پیام رسون

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز دوشنبه در اختتامیه همایش ملی ایران و همسایگان، به مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+4 با مشارکت غیرمستقیم آمریکا اشاره کرد و تلویحا از مذاکره با طرف آمریکایی خبر داد. او با اشاره به پیام‌های طرف آمریکایی برای «سطحی از مذاکرات مستقیم با ایران»، شیوه مذاکره با آمریکا را «از طریق non paper و آقای مورا و یکی دو کشور عضو برجام در وین» معرفی کرد و از این طریق خبرهایی را که در کانال‌های مجازی درباره «مذاکره مستقیم با آمریکا» منتشر می‌شود، تکذیب کرد. وزیر امور خارجه تلویحا از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا سخن گفت اما برای آن پیش‌شرط‌هایی هم گذاشت. او گفته که اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که لازمه رسیدن به یک «توافق خوب» با «تضمین بالا» این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با آمریکایی‌ها داشته باشیم، این را هم «نادیده نخواهیم گرفت.» امیرعبداللهیان البته در جمع خبرنگاران این را نیز گفت که آمریکایی‌ها مکررا برای مذاکره درخواست دارند «اما هنوز به این مساله در جمع‌بندی‌های خودمان نرسیدیم.»

در همین راستا، روز گذشته علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در توئیتی تلاش کرد گزاره مهمی را که در کلام وزیر امور خارجه بر آن تاکید شده بود، پررنگ‌تر کند. او نوشت: «تاکنون ارتباط با هیات آمریکایی حاضر در وین با مبادله نوشتار غیررسمی انجام شده و نیازی به بیش از این نیز نبوده و نخواهد بود» و تاکید کرد این روش ارتباطی تنها زمانی با روش‌های دیگر جایگزین می‌شود که توافق خوب در دسترس باشد.

 توافق خوب چیست؟

اما توافق خوبی که ایران از آن سخن می‌گوید، چه مختصاتی دارد؟ ایران پیش از این بارها اعلام کرده توافق خوب، توافقی است که در آن کلیه تحریم‌ها مطابق برجام لغو شوند. این به آن معناست که علاوه‌بر تحریم‌هایی که مطابق برجام باید لغو شوند، تحریم‌هایی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا با برچسب‌های مختلف آنها را علیه ایران اعمال کرد نیز باید از میان برداشته شوند. جدا از لغو تحریم‌ها، تهران «راستی‌آزمایی» روند تحریم‌ها را بخش دیگر فرآیند رسیدن به یک توافق خوب می‌داند. درکنار این دو، دریافت خسارت سومین مولفه برای دستیابی به یک توافق خوب است. تهران به‌دنبال آن است که هزینه خسارت‌های وارده به کشور بعد از خروج ایالات‌متحده از برجام در سال 97 را دریافت کند. چهارمین مولفه یک توافق خوب «اخذ تضمین» است. ایران به‌دنبال دریافت تضامین محکمی است که مطمئن شود، آمریکا بعد از تغییرات سیاسی احتمالی در دولت آینده، دوباره از این توافق خارج نشود. تنها در صورت در دسترس بودن چنین توافقی، تهران احتمالا حاضر به گفت‌و‌گو با طرف آمریکایی خواهد شد.

 مذاکره مستقیم ایران و آمریکا؟

اگر اقدامات آمریکا به‌گونه‌ای باشد که ایران در جمع‌بندی خود به این نتیجه برسد که توافق خوب در دسترس است و با مذاکره می‌توان به چنین نقطه‌ای رسید، احتمالا چنین دیداری انجام می‌شود اما در شرایط فعلی به‌نظر نمی‌رسد در طرف آمریکایی اراده‌ای برای دستیابی به توافق موجود باشد که برمبنای آن تهران حاضر به مذاکره مستقیم شود. سخن گفتن طرف آمریکایی از مذاکره مستقیم، درواقع نشانگر مانور تاکتیکی واشنگتن است که با مانوری متقابل از سوی تهران، به آن پاسخ داده شده است. در ایران برای خنثی‌سازی مانور آمریکا، عالی‌ترین مقام دستگاه دیپلماسی خود به موضوع مذاکره واکنش نشان داده است؛ سطح حسین امیرعبداللهیان فراتر از جایگاه رابرت مالی مسئول میز ایران در وزارت خارجه آمریکاست. این موضع امیرعبداللهیان اگر از سوی مقامی عالی‌رتبه‌ در آمریکا حداقل در سطح وزیر امور خارجه آمریکا مواجه نشود، سطوح تاکتیکی اقدام واشنگتن مشخص می‌شود.

از سوی دیگر امیرعبداللهیان که در مذاکرات با 1+4 حضور ندارد، درباره امکان مذاکره مستقیم صحبت کرده و نه یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده تا گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای همچنان بدون آمریکا جریان داشته باشد. ایران در بیان موضع خود در برابر آمریکا دست به مانور متقابل زده و همزمان با تحریک لایه‌های بالاتر مقامات آمریکا به‌دنبال کسب شواهدی جدی برای تشخیص اراده واشنگتن است و همچنین می‌کوشد حتی بر عدم مذاکره رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای خود با واشنگتن تاکید کند.

 مذاکره حین اجرای سیاست‌های ترامپی بایدن

مذاکره با آمریکا به‌دلیل برداشت‌های متفاوتی که از آن صورت می‌گیرد، اثراتی دارد که باید مورد بررسی قرار گیرند و مدیریت شوند.

مذاکره با آمریکا هنگامی‌که بایدن درحال ادامه سیاست فشار حداکثری است، بی‌معنی به‌نظر می‌رسد. بایدن مانند دولت پیشین آمریکا همچنان کارزار فشار حداکثری را ادامه می‌دهد و علاوه‌بر تحریم مقامات ایران به‌دنبال توقیف نفتکش‌های ایران است. او می‌کوشد از میراث ترامپ بیشترین بهره‌برداری را داشته باشد. از همین رو ساده‌انگاری است اگر تصور شود تفاوت معناداری در سیاست دولت بایدن در مواجهه با ایران نسبت به دولت پیشین وجود دارد. اگر ایران به‌دلیل کارزار فشار حداکثری و تلاش واشنگتن برای انعقاد آنچه توافقی بهتر و محکم‌تر خوانده می‌شد، با دولت ترامپ مذاکره نکرد، دلیلی برای مذاکره با دولتی وجود ندارد که تنها نامش تغییرکرده و اگر بایدن و سیاست‌هایش، همان سیاست‌های ترامپ و دولتش باشد، چه دلیلی برای مذاکره وجود دارد؟

نخستین اثر مذاکره با دولتی که سیاست‌های ترامپ را دنبال می‌کند، ارسال پالس ضعف از سوی تهران است. مذاکره در چنین شرایطی بیانگر این است که ایران دربرابر فشارهای آمریکا کوتاه آمده و پس از چندسال مقاومت در برابر دولت ترامپ، در یک‌سالگی دولت بایدن، از این مقاومت خسته شده است. ایران باید هنگامی وارد مذاکره مستقیم با آمریکا شود که دولت بایدن شروع به اقداماتی برای شفاف ساختن تفاوت خود با دولت قبلی است، برای تهران مساله اسم دولت‌های آمریکا نیست، بلکه رسمی است که برمبنای آن قصد مذاکره با تهران را دارند.

سخن گفتن از مذاکره مستقیم، مشروط به در دسترس بودن «توافق خوب» به‌معنای رسمیت بخشیدن به تفاوت بایدن با ترامپ نیست، بلکه خنثی‌سازی وجوه نرم سیاست‌ورزی دموکرات‌ها نسبت به جمهوری‌خواهانی است که تمایل بیشتری در کاربرد زور عریان دارند. مانورهای دیپلماتیک و نرم ایران برای مواجهه با پیشنهاد و درخواست مذاکره مستقیم با آمریکا در یک فرآیند وارد سطوح بالاتر می‌شوند. این مانورها هنگامی می‌توانند وارد حوزه تاکتیکی شوند که آمریکا هم در حوزه تاکتیکی آورده‌هایی را پیش از مذاکرات به‌میدان روابط خود با ایران بیاورد تا کارشناسان تهران بر سر میز مذاکره با کارشناسان واشنگتن حاضر شوند.

اگر در مذاکرات تاکتیکی با حضور کارشناسان دستاوردهای کلان یا راهبردی برای ایران حاصل شد، آنگاه این مذاکرات با حضور مدیران سیاسی می‌تواند از شکل تاکتیکی به‌حالت راهبردی ارتقا یابد. در این فرآیند تدریجی که شامل اقدامات عملی آمریکاست، دولت این کشور از سیاست ترامپی خارج می‌شود تا مذاکره با ایران امکان‌پذیر شود.

اثر دیگر مذاکره مستقیم با آمریکا احتمال پررنگ شدن اهمیت مذاکره با این کشور درمقابل طرف‌های حاضر در برجام است که حرکات مخربی در سطح واشنگتن نداشته‌اند. از این رو فرآیند مذاکره با آمریکا باید به‌گونه‌ای باشد که این گفت‌وگوها برجسته‌تر از چهارچوب مذاکرات ایران با 1+4 تلقی نشود، بلکه گامی برای بازگشت آمریکا به این چهارچوب به‌شمار برود.

همچنین مذاکره با ایالات‌متحده باید بدون صدور خوش بینی باشد، زیرا واشنگتن تمایل دارد نقش ازدست‌رفته خود در مذاکرات را -که علی‌رغم توان بالای این کشور رخ داده- بار دیگر از طریق امواج رسانه‌ای مثبت بازیابی کند؛ امری که با وجود روی کار آمدن بایدن، نزدیکی و هماهنگی اروپا با دولت وی و همچنین بازگشتش به گفت‌وگو‌ها تاکنون از کسب آن عاجز بوده است‌.

مذاکره مستقیم با ایران بدون‌مدیریت جوانب می‌تواند موجب تبدیل ظرفیت بالای آمریکا به دستاوردهای سیاسی شود، زیرا تاکنون با وجود اثر بزرگ تحریم‌های این کشور که ناشی از توان اقتصادی بالای واشنگتن است، این ظرفیت با دور ماندن آمریکا از میز مذاکره به دستاوردی سیاسی منجر نشده است.

مذاکره مستقیم ایران با آمریکا به‌دلیل نقش کلیدی این کشور در بحران هسته‌ای و تحریم‌های کنونی، متفاوت از مذاکرات جداگانه تیم هسته‌ای ایران با نمایندگان فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه و چین است و از این رو برداشت‌ها از آن هم محدود به دیداری ساده و معمول نخواهد بود، زیرا دیدارهای ایران با دیگر کشورها، تنها تسهیل‌کننده بوده است اما مذاکره با آمریکا، کلیدی تلقی خواهد شد.

بنابراین اگر کشورهای عضو توافق هسته‌ای نسبت به دیدارهای جداگانه ایران با کشورهای دیگر واکنش موازنه‌بخش نشان نمی‌دادند، درصورت مذاکره ایران و آمریکا با تهدید کاهش وزن و اثرگذاری خود در مذاکرات روبه‌رو شده و دست به اقدامات موازنه‌بخش خواهند زد که لازمه آن فشار و بهانه‌گیری علیه تهران است. اگر مذاکره با آمریکا بی‌ثمر باشد، دستاورد ایران از این گفت‌و‌گوها دوری کشورهای عضو از تهران خواهد بود؛ چیزی که آمریکا به‌عنوان یکی از اهداف جانبی گفت‌و‌گوی مستقیم با ایران روی آن حساب بازکرده، زیرا بلافاصله پس از شکست مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا، واشنگتن در محیطی به‌شدت مساعد، تنش‌آفرینی و افزایش فشارها را آغاز خواهد کرد تا تهران را در تنگنا و انزوا قرار دهد. این پدیده به جهت وزن بالای سیاسی و راهبردی واشنگتن نادیده‌گرفتنی نیست و باید در سطح متناسب به آن نگریست. در چنین شرایطی تهران تنها زمانی می‌تواند به مذاکره مستقیم با آمریکا بیندیشد که پالس‌های اطمینان‌بخشی در راستای رسیدن به توافق خوب دریافت کند. قسمتی از این پالس شاید آزادسازی بخش قابل‌توجهی از پول‌های بلوکه‌شده ایران باشد.

 مذاکره احتمالی چگونه باید باشد؟

با توجه به مشکلات و تبعات نهفته و آشکار موجود در مذاکره مستقیم احتمالی میان ایران و آمریکا، مقامات تهران در تنظیم این گفت‌و‌گوها جوانب موجود را با دقتی بیشتر از گذشته سنجیده و برخلاف شیوه «ساده‌گیری جهت تسهیل امور» در برابر واشنگتن باید ایده «سختگیری جهت حفظ کنترل امور» را در پیش گیرند. در ادامه به برخی نکات لازم برای مذاکره احتمالی میان ایران و آمریکا پرداخته شده است.

۱ -مذاکره مستقیم ایران و آمریکا باید به‌اصطلاح در اتاقی جداگانه و بدون حضور دیگر طرف‌های حاضر در مذاکرات باشد، زیرا در غیر این صورت این‌گونه تلقی می‌شود که واشنگتن به توافق بازگشته است.
۲ -سطح مذاکرات باید در سطح کارشناسی باشد تا مواضع آمریکا در وهله نخست ارزیابی شود.
۳ -در حین این مذاکرات باید همچنان گفت‌وگوهای هسته‌ای در چهارچوب 1+4 ادامه یابد و مذاکرات با آمریکا باعث توقف و نظاره کردن این گفت‌و‌گو نشود.
۴ -به دلیل مذاکره با ۱+۴ در وین مذاکره کارشناسی با آمریکا باید در شهری به‌جز وین برگزار شود.
۵ -کارشناسان حاضر در مذاکره اولیه با آمریکا نباید به‌طور مستقیم از اعضای تیم مذاکراتی ایران باشند، بلکه باید از اعضای تیم دیپلماتیک حاضر در کشور محل برگزاری تشکیل شوند.
۶ -تعداد و مدت دیدار باید کم و کوتاه باشد تا بر وجهه ارزیابی این دیدارها تاکید شود و دچار تکرر بی‌رویه و بی‌حاصل نشود.
۷ -شروع مذاکره مستقیم باید با یک گام‌های مثبت آمریکا آغاز شود. به عبارت دیگر آمریکا برای مذاکره مستقیم باید امتیاز بدهد.
۸ -عنوان مذاکره با آمریکا برای جلوگیری از سوءاستفاده بعدی واشنگتن به‌دقت انتخاب شود. مذاکره بی‌عنوان دارای خطرات روانی و رسانه‌ای است. عنوان مذاکرات لزومی به پذیرش آمریکا نداشته و امکان انتخاب یکجانبه آن وجود دارد. این عنوان می‌تواند «دیدار الزام آمریکا برای بازگشت متناسب به توافق هسته‌ای» باشد.
۹ -عنوان انتخابی علی‌رغم شفافیت در بیان اهداف و محتوا نباید پرطمطراق باشد تا اهمیت مذاکره با آمریکا را پررنگ کند.
۱۰ -پیش از گفت‌وگوها باید دستورکار مشخص باشد و مسائلی مانند اخذ تضمین و راستی‌آزمایی ذکر شود.
۱۱ -مذاکره باید با میانجی‌گری کشوری خارج از توافق صورت گیرد. البته این مساله به‌معنای حضور نماینده کشور مزبور در جلسه نیست.
۱۲ -باید اعلام شود نتیجه این مذاکرات حتی درصورت مثبت بودن، منجر به بازگشت مستقیم آمریکا به برجام نیست، بلکه پس از آن واشنگتن با پذیرش متون جلسات ایران با 1+4 قادر به بازگشت به برجام خواهد بود. مذاکره با ایران صرفا جهت تسهیل پذیرش متون از کانال مذاکراتی برجام صورت می‌گیرد.

مذاکرات وین؛ تمرکز تیم ایران بر تضمین‌ها

با توجه به انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا و احتمال به هم‌خوردن بالانس دموکرات‌ها در مجلس، لازم است تهران فرض‌هایی را درباره طول عمر توافق داشته باشد. برای تهران معنایابی زمان بسیار راهبردی است. براساس همین، تهران تلاش می‌کند در مذاکرات، بر اخذ تضمین‌های لازم تاکید کند.

آن‌گونه که خبرنگار اعزامی ایرنا به وین گزارش کرده، روز سه‌شنبه تیم مذاکره‌کننده ایرانی برای دستیابی به توافقی پایدار و قابل اتکا، تمرکز ویژه‌ای بر موضوع تضمین‌ها و راستی‌آزمایی داشته است.

برپایه این گزارش، علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان، حوالی ساعت ۱۵ به وقت محلی وارد هتل کوبورگ شد و در نخستین دیدار خود با انریکه مورا هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک ملاقات کرد. گفت‌وگوهای روزانه به‌طور معمول با ملاقات مذاکره‌کننده ارشد ایران و نماینده اتحادیه اروپا آغاز شد و با برگزاری جلسات در قالب‌های دو و چندجانبه پیگیری می‌شود. براساس برنامه اعلام‌شده باقری سپس با نمایندگان سه کشور اروپایی دیدار خواهد کرد. یکی از تحولات مهم در دو روز اخیر، نشست روسای تمام هیات‌های مشارکت‌کننده برای تدوین متون پایانی مذاکرات بوده است. این متن که از آن به‌عنوان سند تصمیم (Decision)یاد می‌شود، دارای سه ضمیمه در حوزه رفع تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای و نحوه پیاده‌سازی اقدامات طرفین است.

شنیده‌ها حاکی است که در حوزه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی پیشرفت‌های بیشتری نسبت به تضامین حاصل شده است؛ اما هنوز موضوعات مهمی در این زمینه باقی مانده و باید تصمیمات اساسی از سوی طرف‌های غربی اتخاذ شود. از سویی گزارش‌ها از شکاف در تیم مذاکره‌کننده آمریکایی حکایت دارد و گفته می‌شود چند عضو این تیم از مذاکرات کنار کشیده یا وین را ترک کرده‌اند. این درحالی است که آمریکا به گردنه تصمیمات سیاسی سخت رسیده و باید درباره تداوم اجرای تعهداتش در آینده تضمین دهد. درواقع تیم مذاکره‌کننده ایران با گوشه‌چشمی به اقدامات غیرقانونی ایالات‌متحده و سکوت طرف‌های اروپایی در چهار سال گذشته، به‌دنبال دستیابی به توافقی پایدار و قابل اتکاست. در این رابطه همه طرف‌ها در مذاکرات وین پذیرفتند آنچه در سال‌های گذشته با خروج آمریکا از برجام رخ داد، نباید تکرار شود.
 

پنل پیامک